Pandemia wywołana koronawirusem SARS-CoV-2 stanowi nie tylko poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, ale również wstrząs i poważne zagrożenie dla gospodarki. Z dużą dozą pewności już teraz można stwierdzić, że to przyczyna, która albo już doprowadziła, albo niebawem może doprowadzić do naruszenia płynności finansowej wielu przedsiębiorców. Aby wspomóc przedsiębiorców w czasie epidemii spowodowanej przez koronawirusa, zarówno Rząd Polski, jak i Unia Europejska przygotowały pakiet rozwiązań, których celem jest m.in. wsparcia MŚP.
TARCZA ANTYKRYZYSOWA JAKO POMOC RZĄDU M.IN. DLA PRZEDSIĘBIORCÓW
W dniu 28 marca 2020 r. Sejm uchwalił pakiet ustaw tzw. tarcza antykryzysową. Tarczę antykryzysową tworzą trzy projekty ustaw: o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (specustawa); o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (polityka nowej szansy); oraz nowelizacja ustawy o systemie instytucji rozwoju (PFR). Teraz ustawa trafi do Senatu. Gdy ten ją przyjmie, a Prezydent RP podpisze, większość jej przepisów zacznie obowiązywać w momencie jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
CO PRZEWIDUJE TZW. PAKIET USTAW TARCZY ANTYKRYZYSOWEJ
[1] zwolnienie mikro firm zatrudniających do 9 osób ze składek do ZUS na 3 miesiące (marzec–maj)
Zwolnienie dotyczy składek za przedsiębiorcę i pracujące dla niego osoby; skorzystać mogą także samozatrudnieni z przychodem do 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, którzy opłacają składki tylko za siebie. Co istotne, zwolnienie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, FGŚP, FEP. Zarówno przedsiębiorca, jak i pracujące dla niego osoby zachowają prawo do świadczeń zdrowotnych i z ubezpieczeń społecznych za okres zwolnienia ze składek.
[2] świadczenie postojowe w kwocie do ok. 2 tys. zł – dla zleceniobiorców (umowa zlecenia, agencyjna, o dzieło) i samozatrudnionych o przychodzie poniżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia.
Świadczenie co do zasady wynosi 2080 zł (80% minimalnego wynagrodzenia) i jest nieoskładkowane oraz nieopodatkowane. W przypadku zleceniobiorców, których przychód z umów cywilnoprawnych nie przekracza 1300 zł miesięcznie (50% minimalnego wynagrodzenia), świadczenie postojowe wynosi sumę wynagrodzeń z tytułu umów cywilnoprawnych. Z kolei samozatrudnieni rozliczający się w formie karty podatkowej otrzymają świadczenie postojowe w wysokości 1300 zł. Warunkiem uzyskania świadczenia jest, aby przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku nie przekraczał 15 681 zł (3-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na 2020 r.). Poza tym rozpoczęcie działalności lub zawarcie umowy musi nastąpić przed 1 lutego br.
W przypadku osób samozatrudnionych przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku musi spaść o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca poprzedniego. Nie trzeba zawieszać działalności, ale świadczenie przysługuje także samozatrudnionym, którzy zawiesili ją po 31 stycznia br. Co istotne ustawa przewiduje, że Zakład Ubezpieczeń́ Społecznych wypłaca świadczenie postojowe niezwłocznie po wyjaśnieniu ostatniej okoliczności niezbędnej do jego przyznania – ustawa nie precyzuje jednak jakie okoliczności są niezbędne do przyznania takiego świadczenia, a zatem w istocie przyznanie takiego świadczenia może wydłużyć się do kilku, lub nawet kilkunastu miesięcy, w zależności od rozpoznania ostatniej, niezbędnej przesłanki. Ponadto, ZUS będzie mógł skorzystać́ z posiadanego uprawnienia badania prawidłowości zawartych umów cywilnoprawnych, a w konsekwencji odmowy wypłaty świadczenia, jeżeli umowa nie została zgłoszona do ubezpieczeń́ społecznych pomimo istnienia takiego obowiązku wynikającego z charakteru tej umowy. Należy również podkreślić, że świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna, trwającego nieprzerwanie co najmniej 30 dni kalendarzowych przed miesiącem, w którym złożony został wniosek o świadczenie postojowe. Zatem w praktyce pierwsze wnioski o świadczenia postojowe będzie można złożyć dopiero w maju. Powyższy warunek nie dotyczy osób rozliczających się w formie karty podatkowej.
[3] dofinansowanie wynagrodzeń pracowników i uelastycznienie czasu pracy do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i uelastycznienie czasu pracy – dla firm w kłopotach.
[4] zniesienie opłaty prolongacyjnej przy odraczaniu lub rozkładaniu na raty należności skarbowych i składkowych (ZUS);
[5] umożliwienie odliczenia od dochodu (przychodu) darowizn przekazanych na przeciwdziałanie COVID-19;
[6] korzystniejsze zasady rozliczania straty poprzez umożliwienie podatnikom CIT i PIT, którzy ponoszą negatywne konsekwencje COVID-19, odliczenia straty poniesionej w 2020 r., od dochodu z działalności, uzyskanego w 2019 r. Warunek to osiągnięcie w 2020 r. – w porównaniu do 2019 r. – przychodów niższych o co najmniej 50 %
[7] wsparcie firm transportowych przez ARP w refinansowaniu umów leasingowych;
[8] zwalnianie z naliczania kar umownych za – związane z epidemią – opóźnienia przy realizacji przetargów;
[9] umożliwienie gminom odstąpienia od pobierania podatku od nieruchomości od firm, które przez epidemię koronawirusa utraciły płynność finansową;
[10] przedłużenie bankowych kredytów obrotowych, w oparciu o dane finansowe na koniec 2019;
[11] gwarancje de minimis z BGK;
[12] dopłaty BGK do odsetek;
[13] fundusze płynnościowe BGK, PFR i KUKE, w tym możliwość uzyskania – przez średnie i duże firmy – z funduszu PFR Inwestycje podwyższenia kapitału lub finansowania w postaci obligacji – łącznie o wartości 6 mld zł.
[14] Ponadto, przewiduje się odroczenie niektórych obowiązków, m.in.
- przesunięcie terminu płatności zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanych wynagrodzeń w marcu i kwietniu 2020 r. (do 1 czerwca 2020 r.).
- przesunięcie obowiązku składania nowego pliku JPK_VAT dla dużych firm (deklaracja wraz z ewidencją) z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r.;
- przesunięcie matrycy VAT z 1 kwietnia na 1 lipca 2020;
- przesunięcie obowiązku utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych w średnich przedsiębiorstwach na 1 października 2020 r.;
- odroczenie do 13 lipca 2020 r. obowiązku zgłoszenia informacji do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy);
- zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) umowy pożyczki zawieranej do dnia 31 sierpnia 2020 r.
- wydłużenie terminu na złożenie informacji o cenach transferowych do 30 września 2020 r.;
- wydłużenie terminu na złożenie zawiadomienia o dokonaniu zapłaty na rachunek niezamieszczony w wykazie podatników VAT, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT (z 3-dniowego do 14-dniowego);
- przesunięcie terminu wejścia w życie rozwiązań prawnych dot. zrównania pozycji prawnej drobnych przedsiębiorców i konsumentów z 1 czerwca 2020 r. na 1 stycznia 2021 r.;
- odroczenie podatku do sprzedaży detalicznej do 1 stycznia 2021 r.;
- możliwość odroczenia terminu wykonania badań urządzeń technicznych, z zachowaniem możliwości eksploatacji przez maksymalny okres kolejnych 6 miesięcy;
- wydłużenie okresu sporządzania dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej do 31 grudnia 2020 r.
POMOC UNII EUROPEJSKIEJ
13 marca 2020 r. Komisja Europejska ogłosiła Skoordynowaną europejską reakcję na skutki gospodarcze koronawirusa tj. plan działań mających na celu złagodzenie społeczno-gospodarczych skutków pandemii COVID-19, który m.in wskazuje na możliwość udzielania przez państwa członkowskie szybkiego i skutecznego wsparcia obywatelom i przedsiębiorcom, w szczególności MŚP, w ramach aktualnie obowiązujących unijnych reguł pomocy publicznej (bez konieczności zatwierdzania przez Komisję Europejską). Na mocy istniejących regulacji pomocowych możliwe jest opracowanie przez państwa członkowskie szerokich środków wsparcia, takich jak dopłaty do wynagrodzeń, zawieszenie płatności podatku dochodowego i VAT lub składek na ubezpieczenia społeczne. Ponadto jako uzupełnienie w dniu 19 marca br. Komisja Europejska przyjęła Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 – określające dodatkowe, tymczasowe środki pomocy publicznej, które będą mogły zostać zatwierdzone przez Komisję w bardzo krótkim czasie po ich notyfikowaniu przez państwo członkowskie. Tymczasowe ramy prawne pomocy publicznej mają stworzyć państwom członkowskim możliwość zapewnienia działającym w nich przedsiębiorstwom, zwłaszcza MŚP, wystarczającej płynności i dostępu do finansowania, aby mogły one poradzić sobie z obecną sytuacją i utrzymać swoją działalność gospodarczą w trakcie i po zakończeniu epidemii COVID-19.
Tymczasowe ramy prawne przewidują pięć rodzajów środków pomocy:
[1] dotacje bezpośrednie, zaliczki zwrotne i korzyści podatkowe
Państwa członkowskie mogą ustanowić programy pomocowe, w ramach których przedsiębiorstwom dotkniętym nagłym niedoborem lub brakiem płynności będzie można udzielać pomocy w formie bezpośrednich dotacji, zaliczek zwrotnych lub korzyści podatkowych (takich jak np. zwolnienia podatkowe) w wysokości do 800 000 EUR na przedsiębiorstwo. Pomoc można być przyznana przedsiębiorstwu nie później niż 31 grudnia 2020 r., przy czym termin ten nie ma zastosowania do pomocy w formie korzyści podatkowych, gdzie pomoc uznaje się za przyznaną w chwili składania deklaracji podatkowej za 2020 r.
[2] pomoc w formie gwarancji kredytowych
Państwa członkowskie mogą udzielać gwarancji spłaty pożyczek zaciąganych przez przedsiębiorstwa w bankach, obejmujących pewien ograniczony okres i ograniczoną kwotę pożyczki.
[3] pomoc w formie subsydiowanych stóp oprocentowania pożyczek
Państwa członkowskie mogą także udzielać przedsiębiorstwom wsparcia w formie pożyczek oprocentowanych poniżej stóp rynkowych.