Kiedy złożyć wniosek o upadłość?
Konsekwencje niezłożenia wniosku o upadłość dla członków zarządu na przykładzie spółki z o.o.
*ze szczególnym uwzględnieniem postanowień tarczy antykryzysowej wersja 2.0 COVID 19*
Sankcje przewidziane za niezłożenie we właściwym czasie wniosku o upadłość spółki
Zacznę od przysłowiowego „kija w mrowisko” – tak, za niezłożenie we właściwym terminie wniosku grożą Wam kary oraz związane z nimi poważne konsekwencje! Zatem, kiedy złożyć wniosek o upadłość?
Odpowiedzialność członka zarządu za niepodjęcie we właściwym czasie czynności zmierzających do zgłoszenia wniosku o upadłość spółki określona jest w następujących przepisach:
Art. 299 Kodeksu spółek handlowych (dalej KSH)
- 1. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
- 2. Członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo
- został zatwierdzony układ w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo
- pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Art. 586 KSH
Kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki – podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Art. 301 Kodeksu karnego (dalej KK)
- 3. Kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli, w sposób lekkomyślny doprowadza do swojej upadłości lub niewypłacalności (w szczególności przez trwonienie części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania), podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Art. 373 Prawa upadłościowego (dalej PU)
- Sąd może orzec pozbawienie na okres od jednego do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek lub w ramach spółki cywilnej oraz pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej, reprezentanta lub pełnomocnika osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą w zakresie tej działalności, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszenia osoby, która ze swojej winy:
1) będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w ustawowym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości albo
1a) faktycznie zarządzając przedsiębiorstwem dłużnika, istotnie przyczyniła się do niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowym terminie.
Kiedy złożyć wniosek o upadłość – właściwy czas, czyli kiedy?
Jak wynika z powyższych przepisów złożenie wniosku o upadłość we właściwym czasie jest niezmiernie istotne z punktu widzenia osoby zarządzającej spółką.
Wniosek o upadłość musi być złożony najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia, w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, tj. gdy zarządzane przez Was przedsiębiorstwo utraciło zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych:
- domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, gdy opóźnienie przekracza 3 miesiące,
- gdy dłużnik jest osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
Kiedy złożyć wniosek o upadłość – skutki złożenia wniosku we właściwym czasie
Skutki złożenia (we właściwym czasie) wniosku o upadłość przez osobę zarządzającą przedsiębiorstwem
Złożenie w terminie wniosku o upadłość:
- stanowi jedną z przesłanek uwolnienia członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki (!) (art. 299 § 2 KSH),
- uwalnia członka zarządu od odpowiedzialności karnej za niezłożenie wniosku o upadłość (586 KSH),
- pomaga uwolnić członka zarządu od odpowiedzialności karnej przewidzianej za lekkomyślne trwonienie majątku i doprowadzenie do upadłości (art. 301 § 3 KK),
- pozwala w dalszym ciągu prowadzić działalności gospodarczą (art. 373 PU).
Kiedy złożyć wniosek o upadłość – pandemia koronawirusa
Termin na zgłoszenie upadłości w czasie epidemii
Czas, w którym obecnie przyszło nam funkcjonować (piszę ten tekst w I półroczu 2020 r.), czy to prowadząc przedsiębiorstwo, czy też działając jako osoba fizyczna, jest czasem szczególnym. Wygaszanie przez rządy praktycznie wszystkich krajów wielu gałęzi gospodarki jest zdarzeniem bez precedensu w najnowszej historii Europy i świata. Wiele przedsiębiorstw nie przetrwa tego trudnego okresu, jeszcze inne będą zmuszone do dokonania radykalnych posunięć, po to aby uratować swój biznes w takim zakresie, w jakim będzie to możliwe. Działania powyższe będą trudne i bolesne, dlatego postulatem wielu prawników zajmujących się tematami upadłościowymi (w tym również naszej Kancelarii) było wprowadzenie możliwości zawieszenia na okres epidemii biegu terminu na zgłoszenie wniosku o upadłość.
Zakładam, że wielu z walczących o przetrwanie kryzysu przedsiębiorców: po pierwsze nie jest i nie było przygotowanych nawet na ewentualną możliwość składania wniosku o upadłość (ich biznes przed epidemią miał zdrowe podstawy funkcjonowania oraz dobre wyniki finansowe), a po drugie nie do końca zdawało sobie sprawę z konsekwencji, jakie niesie niezłożenie takiego wniosku we właściwym terminie – a te, jak wskazałem powyżej, mogą być naprawdę poważne.
Ustawodawca, przynajmniej częściowo, wysłuchał opinii ekspertów zajmujących się tematyką upadłości i w ustawie z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (dalej: Tarcza antykryzysowa 2.0) wprowadził swoiste „wakacje na złożenie wniosku o upadłość”. Mianowicie: jeżeli podstawa do ogłoszenia upadłości powstała w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, a stan niewypłacalności powstał z powodu COVID-19, bieg terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Po tym okresie termin ten biegnie na nowo. Co ważne, istotne jest domniemanie, że jeżeli stan niewypłacalności powstał w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, to zaistniał on z powodu COVID-19.
Powyższe rozwiązanie nie jest jednak dostępne dla wszystkich!
Kiedy złożyć wniosek o upadłość – tarcza antykryzysowa 2.0
Tarcza antykryzysowa 2.0 nie będzie mogła być zastosowana do przedsiębiorców:
- których trudna sytuacja finansowa nie jest następstwem wprowadzonych na podstawie odrębnych przepisów zakazów oraz ograniczeń w celu zapobiegania, przeciwdziałania i zwalczania zakażenia wirusem SARS-CoV-2 oraz rozprzestrzeniania się choroby wywołanej tym wirusem (COVID-19),
- wobec których ogłoszono upadłość oraz wobec których otwarte zostało postępowanie restrukturyzacyjne.
W przypadku przedsiębiorców, względem których złożono wnioski w postępowaniach, o których mowa wyżej, do czasu ich prawomocnego rozpatrzenia procedura udzielenia wsparcia określona w ustawie ulega zawieszeniu.
Zakładając jednak, że przedsiębiorstwo może skorzystać z dobrodziejstwa postanowień Tarczy antykryzysowej – bez wątpienia należy to zrobić. Co wtedy? Zamiast martwić się o formalności związane z upadłością, trzeba skupić się na możliwości restrukturyzacji firmy – niezależnie od tego, czy będzie to restrukturyzacja pozaustawowa, czy też ustawowa – o tej drugiej przeczytajcie koniecznie tutaj.
CZY ZŁOŻENIE WNIOSKU O UPADŁOŚĆ JEST JEDYNYM RACJONALNYM I BEZPIECZNYM DZIAŁANIEM DŁUŻNIKA W WARUNKACH UTRATY PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ?
Zdecydowanie NIE, a na pewno – nie musi takim być.
Rekomendowanym rozwiązaniem dla spółek, które nie znajdują się w wyjątkowo głębokim kryzysie, jest złożenie wraz z wnioskiem o upadłość wniosku o restrukturyzację.
Wniosek o upadłość chroni osoby zarządzające spółką, natomiast wniosek o restrukturyzację ma na celu próbę ratowania spółki.
Właśnie ze względu na częściowo odmienne cele postępowań składa je się równolegle.
WAŻNE
ZŁOŻENIE JEDYNIE WNIOSKU O RESTRUKTURYZACJĘ NIE UWALNIA OD ODPOWIEDZIALNOŚCI OSÓB ZARZĄDZAJĄCYCH SPÓŁKĄ, DLATEGO TAK WAŻNE JEST ZŁOŻENIE WRAZ Z NIM WNIOSKU O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI!
W przypadku jednoczesnego złożenia wniosków o upadłość i restrukturyzację, pierwszeństwo w rozpatrywaniu przez sąd (poza nielicznymi wyjątkami polegającymi na rażącym pokrzywdzeniu wierzycieli) ma wniosek restrukturyzacyjny!
Art. 11. Prawa restrukturyzacyjnego
W przypadku złożenia wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku o ogłoszenie upadłości, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek restrukturyzacyjny.
Tak samo stanowi art. 9b ust. 1 PU.
POSTĘPOWANIE RESTRUKTURYZACYJNE A POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE
Oba postępowania różnią się od siebie zasadniczo.
Postępowanie restrukturyzacyjne
Ma na celu uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
Postępowanie upadłościowe
Ma na celu zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu, a tylko jeśli racjonalne względy na to pozwolą – zachowanie dotychczasowego przedsiębiorstwa dłużnika.
Już samo powyższe porównanie wskazuje, że dla dłużnika, który widzi możliwość kontynuowania dotychczasowej działalności, dużo lepszym rozwiązaniem jest prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego.
Postępowanie restrukturyzacyjne daje zdecydowanie większe szanse na kontynuowanie działalności przedsiębiorstwa, podczas gdy postępowanie upadłościowe, w zdecydowanej większości przypadków, polega na sprzedaży jego poszczególnych składników bądź przedsiębiorstwa jako całości.
WAŻNE
W PRZYPADKU GDY POSTĘPOWANIE RESTRUKTURYZACYJNE NIE PRZYNIESIE POZYTYWNYCH DLA DŁUŻNIKA SKUTKÓW, ISTNIEJE MOŻLIWOŚĆ ZŁOŻENIA WNIOSKU O OTWARCIE PRZYSPIESZONEGO POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWEGO
PODSUMOWANIE
W przypadku obu postępowań – i restrukturyzacyjnego, i upadłościowego – sytuacja dłużnika jest zła, czasem wręcz beznadziejna. O ile jednak restrukturyzacja może mu pomóc, to upadłość służy głównie spieniężeniu posiadanego przez dłużnika majątku.
Rekomenduję, aby tam, gdzie jest to możliwe, rozpoczynać działania od restrukturyzacji, nie zapominając wszakże o złożeniu wniosku o upadłość, celem zabezpieczenia interesów osób zarządzających przedsiębiorstwem. Pamiętajmy również o szczególnych uprawnieniach wynikających z Tarczy antykryzysowej 2.0 i jeśli spełniamy warunki, korzystajmy z jej dobrodziejstw, koncentrując się na restrukturyzacji.
Restrukturyzacja firm i upadłość firm to jeden z naszych obszar działań – dowiedz się więcej na ten temat już teraz
Jeżeli zainteresował Cię ten wpis, chciałbyś uzyskać więcej informacji na temat rozwiązań restrukturyzacyjnych oraz uważasz, że rozsądnym posunięciem byłoby, aby ktoś doświadczony przeanalizował Twój przypadek, niezwłocznie umów się z nami na spotkanie.
Zespół Kancelarii Przedpełski, Wąsowski, Lorek chętnie zaopiekuje się Twoją sprawą i przeprowadzi Cię przez prawnicze meandry!