Do interesującego sporu dotyczącego praw autorskich doszło przed sądem w stanie Karoliny Północnej w USA. Powództwo dotyczyło praw autorskich do zdjęć wykonanych przez małpę Makaka Czubatego o imieniu Naruto. Incydent miał miejsce w 2008 roku. Sławny przyrodnik i fotograf – David Slater podczas jednej z wypraw „użyczył” swój aparat małpie, która zafascynowana swoim odbiciem wykonała serię zdjęć „tzw. selfie”. Po pewnym czasie fotograf opublikował zdjęcia w internecie, a małpie selfie podbiło sieć i stało się bardzo popularne. Wersji jak powstały sławne zdjęcia jest wiele, ale skupmy się na efekcie. Makak wykonał sobie zdjęcie aparatem Slatera.
Rysunek 1: Zdjęcie Makaka Czubatego
źródło:https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Macaca_nigra_self-portrait.jpg
Rysunek 2: Zdjęcie Makaka Czubatego
źródło:https://pl.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%82pie_selfie#/media/Plik:Macaca_nigra_self-portrait_full_body.jpg
Warto więc teraz zadać pytanie: Kto jest autorem tych utworów i czy podlegają one ochronie praw autorskich ?
Stroną powodową w tym sporze była organizacja walcząca o prawa zwierząt – PETA (People for the Ethical Treatment of Animals), a stroną pozwaną fotograf – David Slater. Jak wnosił
w pozwie powód: prawa autorskie powinny być przyznane w pełni małpie, ponieważ to Naruto nacisnął spust migawki. Natomiast według pozwanego: prawa autorskie powinny zostać przyznane jedynie fotografowi Davidowi Slaterowi, ponieważ zdjęcia zostały wykonane na jego urządzeniu, które było przez niego odpowiednio ustawione.
Po blisko dwuletnim procesie sąd w San Francisco ostatecznie orzekł, że prawa autorskie nie mogą zostać nadane małpie z uwagi na to, że utwór według prawa amerykańskiego może być wyłącznie wytworem intelektualnym człowieka. Sąd Apelacyjny podtrzymał decyzję sądu pierwszej instancji.
Przenosząc spór na grunt polskich przepisów, rozstrzygnięcie w powyższej sprawie byłoby identyczne. Zgodnie z orzeczeniem SA w Krakowie (sygn. I ACa 1433/14): wytwór niematerialny, aby stać się utworem, musi spełnić wszystkie przesłanki wskazane w art. 1 ust. 1. pr. aut. Brak jednej z nich powoduje brak kwalifikacji wytworu jako utwór.
Kto może być twórcą utworu ?
Jedną z głównych przesłanek powstania przedmiotu prawa autorskiego, czyli utworu jest to, że musi on być rezultatem pracy człowieka. Jak wskazują polskie przepisy oraz orzecznictwo, utwór może być wyłącznie stworzony przez osobę fizyczną. Wytwory powstałe przy udziale sił natury, maszyn lub zwierząt nie mogą być nazywane dziełami oraz nie mogą podlegać ochronie autorskoprawnej.